home
Galerie De Natris,
Van Dulckenstraat 20 Nijmegen.
Zo. 12-17 uur. Tot en met 18 mei.
Wie herinnert zich niet de fascinatie voor het overtrekken van een stuiver? ZeIf je geld maken. Heel simpel, door een papiertje op een muntstuk te leggen. En dan maar krassen met een potlood. Zo werd je onschuldig rijk.
De Nijmeegse ex-tekenleraar Wim Maas heeft met deze techniek een monument opgericht voor gesneuvelde soldaten. Het verhaal klinkt onvoorstelbaar. Maar op de Nijmeegse begraafplaats Jonkerbosch heeft Maas 1632 grafstenen overgetrokken op papier. Zestien-honderd-twee-en-dertig grafstenen op ware grootte, jawel. Vier jaar is hij er mee in de weer geweest. Op het kerkhof, thuis en soms korte tijd in een gehuurde ruimte. Daar stapte hij op af, toen het er op aan kwam de tekeningen te fixeren. De aceton die daarbij vrijkomt, kon maar beter niet in huis worden opgesnoven. Dat overspuiten nam alleen al drie maanden in beslag.
Hoe komt iemand er bij om zoiets te ondernemen? Wim Maas (geboren in 1949) weet het
eigenlijk zelf ook niet precies. De gedachte kwam zomaar bij hem op. Nadat hij al eerder de twee grafstenen van zijn ouders op papier had vastgelegd. Eveneens een daad, waarvoor hij zijn drijfveren niet precies kan benoemen.
Alle Jonkerbosch-tekeningen zijn uiteindelijk in zes voorname banden gebundeld. En daarmee gaat Wim Maas nu op pad. De uiteindelijke bestemming voor deze wonderlijke herdenkingsboeken ligt in Engeland. Want de gesneuvelden waren allen in Britse of Canadese krijgsdienst.
Wim Maas vond het evengoed ook gepast om zijn monument allereerst in Nijmegen te presenteren. De Nijmeegse galeriehouder Wim de Natris zag daar onmiddellijk het belang van in. Je blijft je verbazen bij het zien van die zes banden. Wim Maas slaat blad voor blad om. Hij doet niets liever dan daarover te praten. Daarbij drukt hij zich uit met de eenvoud van een vroom mens. Die eenvoud paart hij aan een steeds ingehouden emotie. Zijn gedrevenheid is nog steeds niet opgebrand.
Het werk dat Maas verzette, was immens. Hij werkte in series van telkens zestien graven. Zestien, omdat je dan een katern hebt. Eerst werden de graven grondig schoongeboend. Dan klemde hij het papier op de rechtstandig gesplaatste stenen en begon met overtrekken. Daartoe zette hij zich voor elk graf op zijn hurken. Deze uiterst ongemakkelijke houding kwam hem later nog op een achillespees-ontsteking te staan.
De bladen verschillen onderling omdat de gegevens op de grafstenen immers ook verschillen. Maar waar de structuur van de stenen - die ooit uit Engeland werden aangevoerd - vol afwisseling is, verschilt elke tekening in dat opzicht ook weer. De tekenaar zelf bracht ook variaties teweeg, door zijn grafietstift nu eens met kracht en weer losser op het papier te drukken.
Bezoekers uit de Commonwealth-landen hebben de afgelopen vier jaar met verbazing de tekenaar aan het werk gezien op Jonkerbosch. In die verbazing lag groot ontzag besloten. Veel nabestaanden waren ook ronduit geroerd. Daarom staat het voor Wim Maas vast, dat zijn werk in Engeland thuishoort. En hij twijfelt er niet aan. De uiteindelijke bestemming zal zich vanzelf aandienen nu het werk naar buiten is gebracht.
De boeken (Wim Maas volgde ook een binderscursus) liggen in de galerie op zes sokkels. Die vormen een boog. Dat is bewust gedaan. Want de boog is het grondpatroon, waarin de doden op Jonkerbosch gelegd zijn.
De grafbezorger kon zijn werk doen, omdat hij zijn baan in het onderwijs kwijt raakte. Tot zijn verdriet sukkelde hij daarop de uitkeringswereld binnen. Om zichzelf boven de situatie uit te tillen, werkte hij allereerst zijn project uit. In 1993 ging hij op het kerkhof aan de slag. Papierkosten had hij niet. Bij KNP/Leijcam werd verrast opgekeken, toen Wim Maas informeerde of men hem kon helpen. Zo verrast zelfs, dat hem al het papier werd toegezegd, dat hij maar dacht nodig te hebben.
Om de presentatie van zijn Jonkerbosch-project aan te kleden, ging Wim Maas nog een keer terug naar Jonkerbosch. Hij verzamelde de plastic klaprozen, die in kransen voor de gestorven Britten verwerkt zitten. Die kransen worden na verloop van tijd weggegooid. Wim Maas voerde er in galerie De Natris twee landschappen mee uit. En hij trok voor de tweede maal ook nog enkele grafstenen over. In die herhaling drukten alle vermoeienissen ineens heel zwaar op hem. Wim Maas weet dan ook zeker dat hij een dergelijk project niet nog eens zal uitvoeren.